Het post-digitale tijdperk
Collage, Fotografie
De huidige tijdsperiode wordt gekenmerkt door de snelle groei van technologie. De raket die in 1969 werd gebruikt voor de eerste bemande maanlanding had minder rekenkracht aan boord dan de huidige gemiddelde rekenmachine heeft.
Door de technologische revolutie worden steeds meer handelingen digitaal gedaan. Je leert op school in een digitale leeromgeving, op je werk gebruik je vaak een computer. Als je vermaak zoekt kan je oneindig op social media scrollen. Alle innovatie in technologie maakt ons leven een stuk makkelijker.
Terwijl de innovatie in technologie doorgaat is er de laatste paar jaar en vooral vanaf 2020 een trend zichtbaar die oude technologie omarmt. Vinyl platen zijn weer helemaal in, ook analoge fotografie is razend populair en Ebooks worden weer vervangen door normale boeken.
Postmodernisme
De cultuur en media, als uiting daarvan, wordt door het postmodernisme verklaard.
Cultuur helpt ons het leven te begrijpen. Zo kan cultuur vertellen hoe liefde eruit moet zien, of hoe je met de dood om kan gaan. Cultuur uitzicht in media maar word hierdoor ook beïnvloed. Voor 1900 waren er maar weinig mensen die media maakten en dit waren vooral kunstenaars. Het thema was vaak godsdienst en het medium was vaak een schilderij of boek.
Door ruime beschikbaarheid van technologie gingen na 1900 steeds meer mensen media produceren. De uitvinding van de camera, waarmee hyperrealistische beelden gemaakt konden worden is hier een belangrijke oorzaak van. Ook het thema van de media veranderde. Waar eerst alleen godsdiensten werden uitgebeeld zag je nu ook propaganda, reclames en ook de eerste recreatieve films. Onze cultuur werd niet alleen meer beïnvloed door de normen en waarden van een godsdienst maar ook door de overheid, bedrijven en visie van individuele kunstenaars. Een goed voorbeeld van de kracht van cultuur en waarom mensen er baat bij hebben om deze te beïnvloeden zijn diamanten. De familie De Beer is de grootste exporteur van diamanten en hebben ervoor gezorgd dat diamanten een teken van liefde zijn geworden en een onmisbaar gedeelte zijn van het huidige beeld dat je bij trouwen hebt. Dit hebben ze gedaan met een reeks reclames die startte in 1940. hun bekendste slogan is “Diamonds last forever”. Hiermee werden diamanten als geschenk, gekoppeld aan een huwelijk als teken van eeuwige liefde. Zo hebben ze hun product gekoppeld aan een cultureel fenomeen waardoor de waarde van het product is verveelvoudigd.
Jean Baudrillard (1929-2007) was een franse socioloog en postmodernistisch filosoof. Hij geloofde dat we in een wereld vol ‘Simulacra’ leven. In het boek Simulacra and Simulation, uitgegeven in 1981, heeft Baudrillard het over de vier stappen in de evolutie van het beeld. Een Simulacrum is een representatie van iets of iemand. Een Simulacrum schetst meestal niet een volledig beeld van wat het representeert maar alleen bepaalde aspecten. Baudrillard zei dat de grens tussen realiteit en Simulacrum steeds vager zou worden en dat we als mensheid uiteindelijk in een “Hyperrealiteit” zouden gaan leven. Dit is een realiteit waarin de representatie van de werkelijkheid of te wel ,Simulacrum, de werkelijkheid zelf overstijgt en zelf als werkelijkheid word gezien.
Social media is hier een perfect voorbeeld van Simulacra. Influencers doen alsof ze hun hele leven filmen en online delen maar eigenlijk delen ze alleen hele specifieke positieve aspecten van hun leven, oftewel Simulacrum. Hierdoor lijkt het alsof influencers alleen maar leuke dingen doen en succesvol zijn. Social media gebruikers zien dit Simulacrum als realiteit. We spreken dan van ‘Hyperrealiteit’.
Als een social media gebruiker al deze positieve beelden ziet, en aanneemt dat dit de realiteit is, beland de gebruiker in een ‘Hyperrealiteit’. Door dat de gebruiker denkt dat dit Simulacrum echt is gaat die dit vergelijken met zijn of haar echte leven, dit leidt tot frustratie die de social media gebruiker zal proberen weg te nemen. Hij of zij zal proberen de eigen realiteit aan te passen. Dit zal vaak gebeuren door als consument producten aan te schaffen.
Consumentisme als gevolg van Simulacra
Inmiddels zien we een trend van gebruik van digitale naar analoge media. De initiële trend rondom bijvoorbeeld analoge fotografie is denk ik een reactie was op de constante blootstelling aan Simulacra. Op social media worden er constant nieuwe camera’s aangeraden die weer net wat betere beelden maken dan de voorganger. Je ziet prachtige foto’s langs komen en er wordt je verteld dat jij ook zulke mooie foto’s kan maken als je die ene nieuwe camera koopt. Vervolgens kopen mensen deze nieuwe camera en verwachten ze dus ook dat ze direct net zulke mooie foto’s kunnen maken. In de meeste gevallen gebeurt dit niet. Dat komt omdat de ervaring en kennis van de fotograaf een veel grotere rol speelt dan de technische specificaties van de camera waar die mee werkt. Dit verkoopt alleen geen camera en daarom wordt deze informatie achtergehouden en krijg je een Simulacrum gebaseerd op de realiteit maar bepaalde negatieve aspecten zijn achterwegen gelaten.
Analoge fotografie is op dit moment als technologie achterhaalt. Juist dit maakt het zo aantrekkelijk en cultureel modern. Je gebruikt analoge camera’s niet om de beste beelden te maken maar omdat je het leuk vindt om ze te gebruiken.
Je bent niet meer bezig met de constante innovaties van de camera want je camera is zo achterhaald dat het eigenlijk geen nut meer heeft om deze te vergelijken met de huidige camera’s die je ziet op social media. Het is dan ook een bevrijdend gevoel om alle verwachtingen los te laten en je gewoon te kunnen focussen op wat er echt toe doet, de hobby zelf.
Daarnaast werkt een analoge camera fundamenteel anders dan een digitale camera. Bij een digitale camera is de sensor van je camera ontzettend belangrijk, deze sensor beïnvloed de kwaliteit van je camera en ieder cameramerk heeft weer een andere sensor. Bij een analoge camera werkt dit anders, je hebt geen sensor maar een filmrolletje. De analoge camera is eigenlijk alleen maar een donkere doos die tijdelijk licht door laat, hierdoor beïnvloed de kwaliteit van je camera niet de kwaliteit van je foto.
van verzet naar verwarring
Toen ik begon met het onderzoek voor dit essay ging ik er eigenlijk vanuit dat de enige reden dat mensen analoge producten willen gebruiken een verzet was tegen de constante groei van technologie die ons in ons leven wordt opgedwongen. Toen ik me er meer in ging verdiepen kwam ik steeds meer beweegredenen hiervoor tegen. Ik denk nog steeds dat de essentie van de trend een verzet tegen technologie is en dat het voor jongeren die oorspronkelijk alleen de digitale versie van deze technologie kennen, het een unieke ervaring is om de analoge versie te ervaren. Dit omdat je het object dan echt kan vast houden en van alle kanten kan inspecteren inplaats van een tweedimensionaal plaatje op een beeldscherm te zien. Ook denk ik dat je de trend wisseling kan vergelijken met de constante cyclus van mode, waarin iets populair is langzaam verdwijnt om vervolgens een aantal jaar later weer terug te komen.
Wat ik niet had verwacht was de mate waarin social media een rol speelt bij hij genereren van trends en hypes, en hoe een verzet hier tegen voor een nieuwe hype heeft gezorgd namelijk analoog fotografie. Ook vind ik het interessant om te zien hoe de influencers van hype naar hype springen waar ze vorig jaar allemaal video’s maakte over de perfecte analoge camera zie je nu alleen maar video’ s voorbij komen van “digicams” dit zijn camera’s uit het begin van de 21e eeuw en zouden met hun oude CCD sensoren precies analoog fotografie kunnen evenaren maar dan zonder het trage proces en de fysieke filmrolletjes, terwijl juist dit is wat analoge fotografie zo uniek en aantrekkelijk maakt.
Het postmodernisme is iets wat een onderbuikgevoel om heeft gezet tot een gedachtestroming bij mij. Ik wist altijd al wel dat social media niet perse goed was voor de mensheid maar had je niet kunnen vertellen waarom. Mijn kennismaking met het postmodernisme heeft mijn gevoel geconcretiseerd en een theoretisch fundament gegeven.
Social media zorgt ervoor dat je constante trends achtervolgt en jezelf altijd vergelijkt met de beste aspecten van een expert en nooit de tijd neemt om ergens echt goed in te worden. Daarnaast vind ik nog erger dat mensen constant nieuwe camera’s kopen om dat ene mooi beeld te kunnen maken en dan falen, puur omdat hen niet word verteld dat veel oefenen en hard werken het belangrijkste onderdeel is van een goede foto is. Uiteindelijk maakt de fotograaf de foto en niet de camera.
Er zijn ook nog dingen die ik niet begrijp aan het postmodernisme zoals Simulacra. Er word gezegd dat Simulacra een onvolledige representatie zijn van de realiteit. Maar wij als mensheid hebben altijd al een onvolledige representatie van de realiteit gehad. Het is algemeen bekend dat honden beter kunnen ruiken dan mensen. Als ik als mens dus aan een bloem ruik, ruik ik niet het volledige spectrum van deze bloem, betekent dit dan dat mijn ervaring van deze bloem ook een Simulacrum is? Als mijn theorie daarin klopt zou je kunnen zeggen dat de mensheid altijd al in Simulacra heeft geleefd. Ik denk zelf dat Jean Baudrillard dit niet zo heeft bedoeld en daarom vind ik dat de term Simulacra beter afgebakend had kunnen worden.
Nu ik er langer over nadenk kom ik ook tot andere conclusies. Ik kijk op YouTube ontzettend veel video’s over camera’s en ik weet haast wel zeker dat ik meer video’s heb gekeken óver analoge camera’s dan dat ik er één daadwerkelijk heb gebruikt. Het ídee een mooie lp te pakken en hier rustig naar te luisteren vind ik leuker dan dit ook daadwerkelijk te doen. Ik vraag mezelf dan ook af of ik deze producten daadwerkelijk leuk vind of, dat ik het beeld dat social media geeft over het gebruik hiervan leuk vind. Dus of mijn reactie op de hyperrealiteit niet ook weer een hyperrealiteit is.